Śliwiński Artur, krypt.: A. N-ski, A-s., A. Ś., A. Śl., A.-Śl., A. T-r., Ar., Art., Artur Ś., B. Z., Bron., K. T., Konrad T., T-ur, Z. B., Z. Bron., Z. Bronisławski, Z-Ski, Zb. (1877—1953), działacz polityczny, premier i senator Rzeczypospolitej Polskiej, historyk, pisarz, publicysta.
Ur. 17 VIII w Ruszkach (pow. kutnowski), był synem Artura (1839—1913), powstańca styczniowego, właściciela majątków Ruszki i Wyrów w pow. kutnowskim (do ok. r. 1880), potem w Warszawie współzałożyciela Tow. Wioślarskiego (1882) i Tow. Śpiewaczego «Lutnia» (1886), oraz Marii z Zielińskich (zm. 1936). Miał braci: Stefana, lekarza, Stanisława (zob.), Tadeusza (zob.) i Andrzeja oraz siostry Marię i Emilię.
Ś. uczył się w progimnazjum przy ul. Złotej w Warszawie, a od r. 1890 w różnych gimnazjach w Łodzi. W r. 1895 porzucił naukę i rozpoczął pracę jako magazynier w zakładach «Hielle i Dietrich» w Żyrardowie. W r. 1896 napisał cztery dramaty o nieustalonych tytułach (rkp. w Arch. PAN). Debiutował jako poeta wierszem Szczęście, zamieszczonym w warszawskim „Kurierze Niedzielnym” (1897 nr 51); z dziennikiem tym współpracował do jego likwidacji w r. 1898. W l. 1898—9 publikował w „Tygodniku Ilustrowanym” i „Tygodniku Polskim”. Do r. 1900 studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Lipsku; poznał tam Władysława Mecha i działał w założonej przez niego korporacji akademickiej «Concordia», związanej ze Związkiem Zagranicznym Socjalistów Polskich. Z Lipska przysyłał do warszawskiej „Gazety Polskiej” korespondencje o tematyce kulturalnej. Po otrzymaniu jesienią 1901 stopnia kandydata nauk wrócił do pracy w zakładach «Hielle i Dietrich», obejmując stanowisko księgowego w warszawskim biurze firmy, a w r. 1902 podobną funkcję w Kijowie. Wstąpił w Kijowie do tajnej PPS i został członkiem jej miejscowego Komitetu Okręgowego, a także nawiązał bezpośrednie kontakty z Józefem Piłsudskim i Walerym Sławkiem. Od czerwca 1903 współpracował z redagowanym przez Aleksandra Świętochowskiego warszawskim tygodnikiem „Prawda”; publikował w nim m.in. recenzje literackie. Z Mechem i Dymitrem Szarzyńskim powołał t.r. w Kijowie tajne Tow. Wykładów Popularnych (tzw. Polski Uniw. Latający), a pod koniec r. 1904 Tow. Kresowe Polityczne, dla którego napisał program działalności. T.r. został głównym księgowym w kijowskim Domu Handlowym «Inżynier Huszczo, Łoziński i Spółka». W maju 1905 ożenił się z Leokadią Czarnecką. Napisał w tym czasie komedię Kramarze, wystawioną 19 VIII t.r. w reżyserii Ludwika Ostrowskiego w Teatrze Letnim w Warszawie. W atmosferze rewolucji 1905 r. zalegalizował w październiku t.r. Tow. Kresowe Polityczne, a w ramach Uniw. Latającego prowadził z żoną jawne wykłady dla robotników w klubie przy ul. Nesterowskiej 20; włączył się także w działalność Polskiego Tow. Oświaty Ludowej na Rusi. W grudniu zakończył współpracę z „Prawdą”, a działalność krytycznoliteracką kontynuował w l. 1905—6 w redagowanym przez Wilhelma Feldmana krakowskim miesięczniku „Krytyka”; publikował też w rosyjskim dzienniku „Kijevskije otkliki”. Po otrzymaniu 27 XII 1905 zezwolenia na wydawanie dziennika „Głos Kijowski” redagował go z Szarzyńskim od 14 III 1906; pismo miało charakter radykalny społecznie i niepodległościowy, a współpracowali z nim m.in. Feldman, Aureli Drogoszewski, Andrzej Niemojewski, Zygmunt Pietkiewicz, Wacław Sieroszewski i Leon Wasilewski. „Głos Kijowski” rywalizował z narodowo-demokratycznym „Dziennikiem Kijowskim”. Już jednak 13 VII t.r., po wydaniu 102 numerów, „Głos Kijowski” został zawieszony; Ś. zagrożony aresztowaniem, wyjechał do Król. Pol., a następnie do Salzburga i Wiednia.
W październiku 1906 osiadł Ś. w Krakowie. Działając nadal w PPS, poparł kierowaną przez Piłsudskiego niepodległościową frakcję «starych» i po rozłamie w partii w listopadzie 1906 wstąpił do PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Był współtwórcą jej programu politycznego i od 1 XI t.r. redagował w Krakowie związany z nią dwutygodnik „Trybuna”, w którym publikował artykuły polityczne. Uczestniczył w I Zjeździe PPS-Frakcji Rewolucyjnej (3—11 III 1907) w Wiedniu i opracował z Piłsudskim i Michałem Sokolnickim rezolucję o działalności bojowej partii. Opublikował studium Mickiewicz jako polityk (Kr. 1907, wyd. 2, Kr. 1908). We wrześniu 1907 zakończył redagowanie „Trybuny” i pod koniec t.r. przeniósł się do Warszawy z zadaniem rozbudowy komitetów PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Pracował krótko jako nauczyciel w Prywatnym Gimnazjum Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny, a następnie objął posadę księgowego w Banku Wołżańsko-Kamskim. W r. 1908 odbyły się premiery nowych komedii Ś-ego: Sąd (14 III w warszawskim Teatrze Rozmaitości) i Wojna z żonami (w kijowskim Teatrze Polskim). Nie zdobyły one uznania; Jan Lorentowicz radził Ś-emu porzucenie dramatopisarstwa. Od lutego do czerwca t.r. redagował Ś. z Gustawem Daniłowskim i Stanisławem Henrykiem Pytlińskim warszawski dwutygodnik społeczno-polityczny i literacki „Witeź”; publikował w nim artykuły krytycznoliterackie. Wszedł do powołanego w r. 1909 Tow. Literatów i Dziennikarzy Polskich, w którym był do r. 1918 kolejno wiceprezesem, prezesem i skarbnikiem. W r. 1910 wydał „Pisma po raz pierwszy edycją książkową objęte” Maurycego Mochnackiego (Lw.) i poprzedził je przedmową; edycja gromadziła ogłaszane w l. 1825—30 rozprawy i artykuły krytyka z zakresu literatury, teatru i muzyki. Opublikował też książkę Maurycy Mochnacki. Żywot i dzieła (Lw. 1910, wyd. 2, W. 1921); uznano ją za «pisaną świetnym stylem» (H. Galle) popularną biografię, lecz zauważono, że «autor poświęcił dla pięknego zwrotu ścisłość historyczną» (R. Landwirtówna). Znaczną popularność zyskała napisana z pasją praca Powstanie listopadowe (Kr. 1911, wyd. 6, W. 1930, wyd. nowe, Londyn 1946). Równocześnie kontynuował Ś. działalność polityczną; z Norbertem Barlickim i Zygmuntem Kisielewskim założył w r. 1912 tajny Związek Chłopski, działający pod patronatem PPS. Współpracował następnie z redagowanym przez Helenę Radlińską organem Związku, wydawaną nieregularnie od lipca 1913 do lata 1914 „Chłopską Sprawą”. W r. 1914 powołał w Warszawie m.in. z Wincentym Rzymowskim i Tadeuszem Szpotańskim, również tajny, Związek Patriotów o orientacji austro-polskiej.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej i wkroczeniu I Kompanii Kadrowej do Król. Pol. Ś. w sierpniu 1914 otrzymał od Piłsudskiego zadanie utworzenia w Warszawie tajnego Rządu Narodowego; wobec braku poparcia miejscowego społeczeństwa inicjatywa zakończyła się fiaskiem. Powołał Ś. natomiast 15 VIII t.r. wspierające Piłsudskiego tajne Zjednoczenie Organizacji Niepodległościowych, grupujące m.in. PPS, Narodowy Związek Robotniczy i Stronnictwo Narodowo-Radykalne. Po utworzeniu w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego spotkał się 23 VIII w warszawskim mieszkaniu Henryka Konica z Zygmuntem Balickim i Romanem Dmowskim, jednak do porozumienia nie doszło. W towarzystwie Stanisława Patka przekradł się 3 IX przez linię frontu; w Kielcach otrzymał od Piłsudskiego dalsze instrukcje, po czym w Krakowie uczestniczył w dn. 12—14 IX w naradach jego współpracowników (m.in. Feliksa Perla, Sokolnickiego i Wasilewskiego), a w dn. 16—18 IX w posiedzeniach Naczelnego Komitetu Narodowego. Dn. 6 X wrócił przez front do Warszawy i po rozpadzie w listopadzie Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych reprezentował kierowany przez siebie warszawski tymczasowy Komitet Robotniczy PPS w powołanej w grudniu proaustriackiej Unii Stronnictw Niepodległościowych. Zagrożony aresztowaniem, wyjechał na początku r. 1915 na Podole, a następnie do Piotrogrodu i Kijowa. Do Warszawy wrócił w lipcu t.r. i wydał pierwszy numer kolejnego organu Związku Chłopskiego „Lud i Wolność”.
Po wkroczeniu 5 VIII 1915 do Warszawy wojsk niemieckich współorganizował Ś. spotkanie działających tu ugrupowań, w wyniku którego przedstawiciele lewicy niepodległościowej powołali Komitet Naczelny Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych; Ś. wszedł do niego jako reprezentant Unii Stronnictw Niepodległościowych. W swoim mieszkaniu zorganizował 16 VIII t.r. zebranie, na którym Piłsudski oznajmił wstrzymanie werbunku do Legionów Polskich. W tym okresie Ś. odszedł z PPS. We wrześniu 1915 wydał drugi i ostatni numer czasopisma „Lud i Wolność”, po czym rozpoczął trwającą do r. 1917 współpracę z tygodnikiem „Widnokrąg” oraz efemeryczną „Kroniką Polityczną” (od sierpnia 1916 „Przegl. Polit.”), redagowaną prawdopodobnie przez Szpotańskiego. Od października 1915 reprezentował Związek Chłopski w rokowaniach ze Stronnictwem Ludowym i Związkiem Ludu Polskiego, zakończonych utworzeniem 6 XII t.r. w Warszawie PSL (od r. 1918 PSL-Wyzwolenie). Włączył się w powołanie kolejnej reprezentacji politycznej obozu aktywistycznego (Rady Narodowej), ale wobec fiaska negocjacji z partiami centrowymi i prawicowymi doprowadził 18 XII do przekształcenia Komitetu Naczelnego Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych w Centralny Komitet Narodowy (CKN), grupujący m.in. PPS, PSL i Narodowy Związek Robotniczy; 2 II 1916 został prezesem Komitetu. Dn. 22 II t.r. podpisał deklarację działaczy politycznych i społecznych w sprawie niepodległości Polski (tzw. Deklaracja Stu). Reprezentował Związek Patriotów w grupującym partie aktywistyczne i pasywistyczne Stałym Porozumieniu. Z jego ramienia bezskutecznie pertraktował w marcu w Krakowie z Naczelnym Komitetem Narodowym o przekazanie Legionów Polskich pod komendę Piłsudskiego. Od marca do września czterokrotnie z Sokolnickim odwiedzał Budapeszt; w celu pozyskania tamtejszej opinii publicznej i polityków dla idei odbudowy Polski i programu obozu Piłsudskiego, spotykał się m.in. z czołowymi politykami węgierskimi (T. Batthyánym, J. Andrássym). Dn. 3 V współorganizował obchody 125. rocznicy uchwalenia konstytucji i z tej okazji opublikował broszurę Konstytucja Trzeciego Maja (W. 1916, wyd. 4, Lw. 1938). W wyborach samorządowych 14 VII 1916 kandydował z listy współtworzonego przez CKN Centralnego Demokratycznego Komitetu Wyborczego i otrzymał mandat do Rady Miejskiej Warszawy; w Radzie wszedł do klubu p.n. Centrum Demokratyczne, a 31 VII t.r. został wybrany na jej wiceprezesa.
Po ogłoszeniu Aktu 5 listopada Ś. na spotkaniu 11 XI 1916 z niemieckim gen.-gubernatorem H. von Beselerem bezskutecznie zabiegał o powołanie u boku Niemiec tymczasowego rządu narodowego i polskiej siły zbrojnej na czele z Piłsudskim. Reprezentował CKN w powstałym 15 XI t.r. Wydz. Wykonawczym aktywistycznej Rady Narodowej, a od grudnia z jego ramienia zasiadał w Tymczasowej Radzie Stanu; 14 I 1917 został sekretarzem jej Wydz. Wykonawczego. W styczniu t.r. wszedł do Partii Niezawisłości Narodowej (od 2 XI Stronnictwo Niezawisłości Narodowej), związanej ściśle z PPS, a kierowanej przez Sieroszewskiego. Dn. 18 II zrezygnował z kierowania CKN i z ramienia Partii Niezawisłości Narodowej dołączył w czerwcu do Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych. Dn. 1 V poparł wniosek Piłsudskiego o rozwiązanie Tymczasowej Rady Stanu, ale wobec braku zgody większości jej członków, wystąpił z niej 2 VII wraz z Piłsudskim, Pawłem Jankowskim i Błażejem Stolarskim. Dn. 21 VII, ostatni wieczór przed aresztowaniem Piłsudskiego przez Niemców, spędził z nim i Sosnkowskim w mieszkaniu Sokolnickiego. Ogłosił kolejne książki popularyzujące historię Polski: Powstanie kościuszkowskie (W. 1917, wyd. 3, Lw. 1939) oraz Joachim Lelewel. Zarys biograficzny. Lata 1786—1836 (W. 1918, wyd. 2, W. 1932).
Dn. 2 XI 1918 zorganizował Ś. w swym warszawskim mieszkaniu przy ul. Pięknej 11 zebranie przywódców PSL-Wyzwolenie i PPS, na którym płk. Edward Rydz-Śmigły przedstawił projekt utworzenia w Lublinie rządu tymczasowego; Ś. do koncepcji tej odniósł się sceptycznie. W dniu przyjazdu Piłsudskiego do Warszawy, 10 XI t.r., uczestniczył w jego wieczornej naradzie z przedstawicielami stronnictw lewicowych. Po objęciu przez Piłsudskiego 22 XI stanowiska Tymczasowego Naczelnika Państwa nadal należał do jego najbardziej zaufanych współpracowników, m.in. organizował spotkania i konferencje, pisał przemówienia i doradzał w sprawach personalnych. Z Sieroszewskim i Szpotańskim powołał 1 XII Radę Inteligencji Pracującej, w której objął funkcję prezesa. Pod koniec grudnia podsunął Piłsudskiemu kandydaturę Władysława Smoleńskiego na przyszłego premiera i choć nie krył zastrzeżeń do jego osoby, zorganizował w swym mieszkaniu spotkanie Naczelnika z profesorem, który jednak odmówił, po czym nazajutrz podtrzymał swą decyzję. Prawdopodobnie w tym okresie wstąpił Ś. do loży wolnomularskiej «Odrodzenie» (Wielkiej Loży Narodowej Polski). Jako jeden z liderów Stronnictwa Niezawisłości Narodowej kandydował w wyborach do Sejmu Ustawodawczego 26 I 1919 w okręgu stołecznym ze współtworzonej przez tę partię listy Republikańskiego Zjednoczonego Komitetu Wyborczego «Niezawisłość narodu — zjednoczenie pracy», ale mandatu nie zdobył. W wyborach do Rady Miejskiej w Warszawie 23 II t.r. uzyskał mandat z listy Komitetu Demokratycznego Reformy Gospodarki Miejskiej i od 27 III pełnił ponownie funkcję wiceprzewodniczącego Rady. Od 9 V był wiceprezydentem miasta i okresowo kierował także Związkiem Miast Polskich. W dn. 28—29 III 1920 przewodniczył I Zjazdowi Demokracji Polskiej w Warszawie, a następnie powołanej na tym Zjeździe Tymczasowej Radzie Związku Demokracji. Uczestniczył w Warszawie we Wszechdzielnicowym Zjeździe Literatów Polskich (12—14 V t.r.) i wszedł do powołanego na nim Związku Zawodowego Literatów Polskich; podpisał m.in. z Zygmuntem Kisielewskim, Zofią Nałkowską i Stefanem Żeromskim uchwaloną podczas zjazdu deklarację pisarzy lewicowych przeciw reakcji w Polsce. W okresie wojny polsko-sowieckiej t.r., gdy Armia Czerwona zbliżała się do Warszawy, kierował działającą od 4 VIII do 24 VIII Radą Obrony Stolicy. Po rozwiązaniu 3 XI Stronnictwa Niezawisłości Narodowej przewodniczył II Zjazdowi Demokracji Polskiej w Warszawie (19—20 XII), na którym powołano Stronnictwo Demokratyczne; wybrany na prezesa tej partii kierował nią do jej rozwiązania w r. 1922. Wraz z Janem Lorentowiczem powołał 11 XI 1921 Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego. Ogłosił cykl popularnych opowiadań historycznych pt. Polska niepodległa (W. 1919) oraz książki: Powstanie styczniowe (W. 1919, wyd. 3, Lw. 1938, wyd. nowe, Londyn 1945) i Hetman Żółkiewski (W. 1920, wyd. 2, W. 1922). Publikował też recenzje literackie w warszawskich czasopismach, m.in. tygodniku „Świat” (w l. 1921—9) i dzienniku „Kurier Poranny” (w l. 1922—34).
Po dymisji rządu Antoniego Ponikowskiego Naczelnik Państwa Piłsudski powierzył Ś-emu 25 VI 1922 misję sformowania nowego gabinetu. Ś. 28 VI t.r. utworzył rząd, powołując m.in. na ministra spraw zagranicznych Gabriela Narutowicza, a na ministra skarbu Zygmunta Jastrzębskiego; rząd miał charakter ponadpartyjny, ale przez ugrupowania prawicowe został uznany za prowokację Piłsudskiego i lewicy. Tego dnia Ś. zrezygnował z funkcji wiceprezydenta Warszawy i złożył mandat radnego. Dn. 5 VII wygłosił w Sejmie exposé, w którym skrytykował politykę gospodarczą rządu Ponikowskiego oraz postulował zwiększenie deficytu budżetowego i wydatków socjalnych, a także zapowiedział walkę z drożyzną. Dwa dni później w głosowaniu nad wotum zaufania rząd został obalony nieznaczną większością sześciu głosów, w związku z czym podał się tego dnia do dymisji. Obowiązki premiera pełnił jednak Ś. do sformowania 31 VII gabinetu Juliana Nowaka.
Ś. wrócił w tym czasie do biografistyki i jeszcze w r. 1922 ogłosił książki: Jan Karol Chodkiewicz, hetman wielki litewski (W.) i Stefan Batory (W.). Od r. 1923 współpracował z warszawskim miesięcznikiem „Droga”, redagowanym przez Adama Skwarczyńskiego; nakładem tego czasopisma opublikował broszurę propagandową Naród, wódz i wojsko (W. 1924). Był członkiem Komisji Organizacyjnej i prezesem Wydz. Wykonawczego powołanego w marcu 1923 Komitetu Uczczenia Pierwszego Prezydenta RP ś.p. Gabriela Narutowicza. T.r., m.in. z Sieroszewskim, Sławkiem i Wasilewskim, powołał Inst. Badania Najnowszej Historii Polski; w listopadzie 1924 wszedł w skład jego zarządu. T.r. opatrzył przedmową książkę Tadeusza Hołówki „Prezydent Gabriel Narutowicz (życie i działalność)” (W.). Z Hołówką i Stanisławem Stempowskim założył w lutym 1924 Tow. Pomocy Emigrantom Ukraińcom, a od t.r. kierował Funduszem Stypendialnym Józefa Piłsudskiego. Opublikował kolejne biografie: Jan Sobieski (W. 1924, przekł. angielski 1926) i Król Władysław IV (W. 1925). «W osiągnięciach historycznych monarchów i wielkich hetmanów […] upatrywał uzasadnienia i argumentu na rzecz charyzmatycznego, jednoosobowego przywództwa w państwie» (P. Waingertner). W r. 1925 współpracował z warszawskim tygodnikiem „Głos Prawdy”, redagowanym przez Wojciecha Stpiczyńskiego. Na akademii w Warszawie 15 III t.r. z okazji imienin Piłsudskiego wygłosił przemówienie, domagając się jego powrotu do władzy. Prawdopodobnie uczestniczył w przygotowaniach do zamachu stanu w skupionym wokół Kazimierza Świtalskiego ośrodku dyspozycyjnym Piłsudskiego. Dn. 1 I 1926 objął funkcję dyrektora Warszawskich Teatrów Miejskich.
Po nieprzyjęciu 31 V 1926 godności prezydenta RP przez Piłsudskiego, Ś. był przez niego rozważany jako kandydat na ten urząd. Dystansował się już jednak wtedy od bieżącej polityki; trzykrotnie odmówił objęcia stanowisk w rządach: Kazimierza Bartla, Piłsudskiego i Aleksandra Prystora. Krytykowany m.in. przez Antoniego Słonimskiego za likwidację we wrześniu t.r. Teatru im. Bogusławskiego i dobór repertuaru warszawskich Teatrów Miejskich oraz nazwany przez niego w „Wiadomościach Literackich” «ignorantem i karierowiczem», wytoczył Słonimskiemu i redaktorowi „Wiadomości” Mieczysławowi Grydzewskiemu proces o obrazę urzędnika, który 14 XI 1927 wygrał. Jednak w apelacji Słonimski udowodnił słabość kierownictwa warszawskich Teatrów Miejskich i proces został umorzony. W skamandryckiej „Politycznej szopce Cyrulika warszawskiego”, napisanej t.r. przez Słonimskiego, Mariana Hemara, Jana Lechonia i Juliana Tuwima, wyśmiano krótki okres prezesowania Ś-ego Radzie Ministrów: «premier to nie kefir, żeby był dwudniowy». W „Kronice Warszawy” (1928 nr 7—9, wyd. osobne, W. 1928) opublikował Ś. wspomnienie Warszawa podczas najazdu bolszewickiego. Współpracował z wydawanym od r. 1929 przez Inst. Badania Najnowszej Historii Polski czasopismem „Niepodległość”, a w l. 1930—4 z warszawskim „Tygodnikiem Ilustrowanym”. Nadal krytykowany, m.in. za «biurokratyczny stosunek do teatru» (P. Owerłło) i niedostateczne finansowanie warszawskich Teatrów Miejskich, złożył we wrześniu 1930 rezygnację z funkcji ich dyrektora. Na prośbę Piłsudskiego zbierał materiały do jego biografii i od listopada 1931 do stycznia 1932 przeprowadził z nim cykl sześciu wywiadów, które potem opublikował pt. Marszałek Piłsudski o sobie („Niepodległość” T. 16—18: 1937—8). Ogłosił zbiór artykułów o rozwoju cywilizacji po pierwszej wojnie światowej Na przełomie dwóch epok (W. 1931), książkę historyczną Odsiecz wiedeńska (W. 1933), a także artykuły: Ze wspomnień osobistych. Jak Piłsudski przewiduje przyszłość („Idea i czyn Józefa Piłsudskiego”, W. 1934) oraz Moi kandydaci na premiera. Ze wspomnień o J. Piłsudskim („Droga” 1935 nr 11, wyd. osobne, W. 1935). W r. 1932 został członkiem rady dyrektorów Polskiego Banku Komunalnego. Od r. 1933 współpracował z powstałym z inicjatywy Skwarczyńskiego tygodnikiem literackim „Pion”. W r. 1934 wszedł w skład Rady Nadzorczej Polskiego Radia, a w sierpniu 1935 został jej prezesem. Za twórczość literacką otrzymał w r. 1935 Złoty Wawrzyn PAL.
Po śmierci Piłsudskiego (1935) Ś. związał się ze Sławkiem i jego grupą pułkowników. Był inicjatorem i współtwórcą Naczelnego Komitetu Uczczenia Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego i kierował w nim sekcją kulturalno-oświatową. We wrześniu 1935 prezydent Ignacy Mościcki mianował go senatorem. W Senacie szóstej kadencji Ś. wchodził w skład Sądu Marszałkowskiego i komisji budżetowej oraz był wiceprzewodniczącym komisji samorządowej. T.r. zakończył współpracę z „Drogą” i „Pionem”, a w grudniu zrezygnował z funkcji prezesa Rady Nadzorczej Polskiego Radia. Przyczynił się do przekształcenia w listopadzie t.r. Inst. Badania Najnowszej Historii Polski w Inst. Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski; pozostał w jego zarządzie, a w czerwcu 1936 został jego wiceprezesem. W Senacie zasiadał do jego rozwiązania 13 IX 1938. W następstwie dekretu prezydenta RP z 22 XI 1938 rozwiązującego w Polsce organizacje wolnomularskie, zakończył działalność w masonerii. W dalszym ciągu utrzymywał kontakty z odsuniętym od władzy Sławkiem; w przeddzień jego samobójczej śmierci (1 IV 1939) gościł w jego domu z Prystorem, Świtalskim i Januszem Jędrzejewiczem.
Po wybuchu drugiej wojny światowej Ś. wszedł do powołanego 5 IX 1939 przez prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej i 10 IX t.r. objął jego przewodnictwo. Dn. 20 IX został też członkiem kierowanego przez Starzyńskiego Komitetu Obywatelskiego M. Stoł. Warszawy (zwanego także Radą Obrony Stolicy). Po kapitulacji 28 IX Warszawy był w grupie dwunastu zakładników zatrzymanych przez Niemców. W Komitecie Obywatelskim działał do jego rozwiązania 27 X (aresztowania Starzyńskiego). W okresie okupacji niemieckiej nadal pracował w Banku Komunalnym oraz Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej (do jego rozwiązania 31 III 1941). Nie istnieją źródła potwierdzające jego działalność konspiracyjną. Wybuch powstania warszawskiego 1944 r. zastał go na Ochocie, gdzie uniknąwszy śmierci w pogromie ludności cywilnej, prowadzonym od 3 VIII t.r. przez oddziały SS, był od 9 VIII przetrzymywany wraz z żoną na terenie targowiska warzywnego (tzw. Zieleniaka), na rogu ulic Grójeckiej i Opaczewskiej. Po czterech dniach został przewieziony do obozu przesiedleńczego w Pruszkowie. Zwolniony, zamieszkał w domu brata, Tadeusza, w Milanówku.
Po wojnie pracował Ś. nadal w Polskim Banku Komunalnym, najpierw w Łodzi, gdzie na pewien czas zamieszkał, a od r. 1947 w Warszawie. Funduszem Stypendialnym Józefa Piłsudskiego kierował do jego nacjonalizacji w r. 1947. T.r. ogłosił kolejną biografię Jan Zamoyski (W.). W l. 1947—8 współpracował z czasopismem „Nauka i Sztuka”, gdzie opublikował m.in. artykuł Tragedia i sens powstań polskich (T. 9: 1948), będący częścią monografii pod tym samym tytułem (rkp. w Arch. PAN). Wrócił w tym czasie do twórczości dramatycznej; w r. 1946 napisał jednoaktową komedię Laureat, a w r. 1948 jednoaktowy dramat Przystań (rkp. w Arch. PAN). W nieznanym czasie powstały: jednoaktowy żarcik sceniczny Motyle oraz czteroaktowa sztuka o Mochnackim.
Po likwidacji w styczniu 1949 Polskiego Banku Komunalnego Ś. przeszedł na emeryturę. Zmarł 16 I 1953 w Warszawie, został pochowany 20 I na cmentarzu Powązkowskim (kw. 50—VI—6/7). Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1924) oraz Krzyżem Walecznych (1939).
W małżeństwie z Leokadią Czarnecką (zm. 1949), bakteriologiem, do r. 1900 działaczką Związku Młodzieży Polskiej «Zet», a w l. 1915—18 Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego, miał Ś. córki: Annę (Hannę, ur. 1906), po mężu Danyszową, i Ewę (zob.). Bratankiem Ś-ego był Leon Śliwiński (1902—1944, zob.).
Encyklopedia II RP, W. 1999; Hass, Wolnomularze; Kto był kim w Drugiej RP?; Literatura XX wieku, II; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); PSB (Słonimski Antoni, Szarzyński Dymitr, Szpotański Tadeusz); Słown. Teatru Pol.; Słownik historyków polskich, W. 1994; Słownik współczesnych pisarzy polskich, W. 1964 III (bibliogr.); Współcz. pol. pisarze, VIII (bibliogr.); — Brzozowski S., Głosy wśród nocy, Lw. 1912 s. 287—8, 301; Chajn L., Polskie wolnomularstwo 1920—1938, W. 1975; Cichoracki P., Legenda i polityka, Kr. 2005; Czekaj K., Artur Śliwiński (1877—1953). Polityk, publicysta, historyk, W. 2011; Czubiński A., Przewrót majowy 1926 r., W. 1989 s. 238; Drozdowski M. M., Alarm dla Warszawy, W. 1969; Fary ś J., Konflikt Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym w 1922 roku, „Dzieje Najnowsze” R. 7: 1975 nr 3 s. 46—8; tenże, Piłsudski i Piłsudczycy, Szczecin 1991; Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, Red. J. Faryś, J. Pajewski, Szczecin—P. 1991; Galle M., Maurycy Mochnacki w świetle nowych badań, „Kur. Warsz.” 1910 nr 72 s. 6—7; Garlicki A., Józef Piłsudski 1867—1935, Kr. 2008; Gaul J., Służby wywiadowczo-informacyjne Austro-Węgier wobec radykalnego ruchu niepodległościowego w Królestwie Polskim 1914—1918, W. 2006; Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940—1945, W. 2003; Hass L., Wybory warszawskie 1918—1926, W. 1972; Hemar M. i in., Szopki Pikadora i Cyrulika warszawskiego, Oprac. T. Januszewski, W. 2013; Jabłoński H., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w czasie wojny 1914—1918, W. 1958; Jędrzejewicz W., Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867—1935, Kr.—Łomianki 2007 I—IV; Jurga T., Obrona Polski 1939, W. 1990; Jurkowski R., „Gazeta Wileńska” i „Głos Kijowski”, „Kwart. Hist. Prasy Pol.” R. 26: 1987 nr 4 s. 65—6; Kmiecik Z., Prasa warszawska 1908—1918, W. 1981; Korzeniowski M., Za Złotą Bramą, L. 2009; Krasiński F., Warszawskie sceny1918—1939, W. 1976; Kroll B., Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie 1939—1945, W. 1977; Kuciel-Frydryszak J., Słonimski. Heretyk na ambonie, W. 2012; Kwiatkowski M. J., „Tu Polskie Radio Warszawa...”, W. 1980; Literatura okresu Młodej Polski, W.—Kr. 1968—77; Ładyka T., Polska Partia Socjalistyczna (Frakcja Rewolucyjna) w latach 1906—1914, W. 1972; Marczak-Oborski S., Teatr w Polsce 1918—1939. Wielkie ośrodki, W. 1984; Maternicki J., Historiografia polska XX wieku, Wr. 1982; Migdał S., Piłsudczyzna w latach pierwszej wojny światowej. Zarys działalności i ideologii, Kat. 1961; Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908—1918, W. 1980; tenże, Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915—1918, W. 1965; Nałęcz D., Sen o władzy. Inteligencja wobec niepodległości, W. 1994; Nałęcz T., Irredenta polska. Myśl powstańcza przed I wojną światową, W. 1987; Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918—1939, W. 1980; Pająk J. Z., O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915—1917), Kielce 2003; Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914—1918, P. 2005; Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w l. 1919—1926, W. 1968; Prezydenci i premierzy II RP, Red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wr. 1992; [Rec. Maurycy Mochnacki]: „Kwart. Hist.” R. 25: 1911 s. 117 (R. Landwirtówna); Samu ś P., Walery Sławek. Droga do niepodległej Polski, Płock 2007; Suleja W., Orientacja austro-polska w latach pierwszej wojny światowej, Wr. 1992; tenże, Tymczasowa Rada Stanu, W. 1998; Szczublewski J., Artyści i urzędnicy, W. 1961; Szczypiorski A., Pierwsza Rada Miejska Warszawy (1916—1919), „Roczn. Warsz.” T. 11: 1972; Weingertner P., Pomiędzy historiografią a polityką?, w: „Niepodległość” (1929—1939), Red. P. Samuś, Płock 2007; Zawadzki J. M., Senatorowie. Losy wojenne i powojenne, W. 2012; Zienkiewicz T., Polskie życie literackie w Kijowie w latach 1905—1918, Olsztyn 1990; — Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957 II; Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915—1918, W. 1983; Ich noce i dnie. Korespondencja Marii i Mariana Dąbrowskich 1909—1925, Oprac. E. Głębicka, W. 2005; Jaworski W. L., Diariusz 1914—1918, W. 1997; Lipiński W., Dziennik. Wrześniowa obrona Warszawy 1939 r., W. 1989; Nałkowska Z., Dzienniki 1918—1929, W. 1980; Piłsudski J., Korespondencja 1914—1917, Londyn 1984; Rataj M., Pamiętniki 1918—1927, W. 1965; Słonimski A., Kroniki tygodniowe 1927—1931, W. 2001; Śliwińska L., Kozłowska Z., Liga Kobiet Pogotowia Wojennego 1913—1915, w: Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910—1915, W. 1927 s. 271—4; — „Kur. Pol.” R. 15: 1912 nr 138; „Świat” 1913 nr 3 s. 19 (dot. ojca, błędnie jako Antoni, fot.); „Tyg. Ilustr.” 1913 nr 3 s. 53 (fot.,); — AAN: Akta osobowe, sygn. 1 k. 1, sygn. 3 k. 2—6, sygn. 25 k. 5, sygn. 4 k. 9, sygn. 7 k. 9, Kom. Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, sygn. 65 k. 1—28, Pol. Organizacja Narod., teczka 9 (dziennik Witolda Jodko-Narkiewicza) k. 9, Centralny Komitet Narod., sygn. 1 k. 1, sygn. 8 k. 3—4, sygn. 3 k. 3—5, Biuro Sejmu RP, t. 17 k. 10—56 (protokoły Kom. Głównej), Prezydium Rady Ministrów, Rektyfikat 23, 24 t. 3 k. 39—65, Tymczasowa Rada Stanu, sygn. 103a k. 6—9; Arch. PAN: sygn. III—59 (dok. Ś-ego) teczka 1, 4 k. 5—6, teczka 7, 18 k. 4, teczka 24 k. 30—4, teczka 43 k. 1—3, teczka 44 k. 85, teczka 52, 53 k. 1—2, teczka 73 k. 1, teczka 74 k. 1—4, teczka 83, 85 k. 1, teczka 97 k. 15—41, teczka 100 k. 22, teczka 101 k. 4, teczka 160,181, 187 k. 1—3, teczka 189 k. 1—9, teczka 190 k. 2, teczka 191 k. 12—13, teczka 192 k. 14, teczka 193 k. 1—19, teczka 196, 327, 331 k. 1; CAW: sygn. KN 12/V/31 (akta personalne żony, Leokadii, wniosek o odznaczenie Orderem Odrodzenia Polski V kl.).
Katarzyna Czekaj-Kotynia